‘Het hoort erbij.’ Het is een veelgehoorde reactie op gezondheidsklachten van vrouwen, zoals pijn bij het plaatsen van een spiraaltje, menstruatieklachten of ongemakken rond de (peri)menopauze. Daarnaast worden veel ziektes of beperkingen bij vrouwen over het hoofd gezien. Hoe kan het dat de ervaringen van vrouwen nog steeds worden omgeven door mysteries en taboes?
In de Verenigde Staten en Nederland hebben gezondheidsinstituten nieuwe richtlijnen ontwikkeld voor het plaatsen van een spiraaltje. Na veel media-aandacht, lijkt er langzaam meer begrip te zijn voor de hevige pijn die vrouwen kunnen ervaren tijdens deze ingreep.
Vrouwen krijgen nog altijd het advies om enkel een pijnstiller vooraf te nemen. Plaatselijke verdoving zou namelijk niet nodig zijn voor zo’n ‘kleine ingreep’. “Een prikje doet meer pijn dan het zetten van de spiraal zelf”, stelt de woordvoerster van de Vereniging voor Gynaecologie in een artikel van De Standaard.
Weinig begrip voor pijn bij vrouwen
Veel vrouwen ervaren dat anders. Ze trekken aan de bel en geven aan dat de pijn bij het plaatsen van een spiraal niet normaal is. In de Verenigde Staten was er begin dit jaar een trend onder jonge vrouwen om zichzelf te filmen tijdens de ingreep en hun ervaringen te delen op sociale media.
Toch lijken ze niet altijd serieus genomen te worden, want zo lijkt de hoofdgedachte nog steeds te zijn: hoe pijnlijk kan zo’n ingreep nou écht zijn? De grote media illustreren dit in hun titels:
Pijn bij vrouwen lijkt structureel geminimaliseerd te worden. Vooral als het gaat om klachten die specifiek zijn voor een lichaam met een baarmoeder, krijgen we nog te vaak opmerkingen te horen als ‘leer er maar mee omgaan‘ of ‘even doorbijten’.
Om ons heen hoor je verschillende horrorverhalen over het zetten van een spiraaltje. Zo omschreef een vriendin het als “de ergste pijn die ik ooit heb gevoeld”, terwijl een collega drie maanden na het zetten nog dagelijks last had van hevige buikpijn. “De dokter vertelde me dat dit normaal was en dat ik maar een pijnstiller moest nemen.”
Ook menstruatieklachten zitten nog te vaak in de taboesfeer. Wanneer meisjes of vrouwen hevige pijn tijdens hun menstruatie melden, wordt dit vaak in eerste instantie afgedaan als iets normaals. Hierdoor wordt er ook maar weinig onderzoek naar gedaan, waardoor meisjes en vrouwen met pijn tijdens de menstruatie nog altijd te horen krijgen dat ze er maar mee moeten leven.
Hevige pijn tijdens de menstruatie wordt in eerste instantie afgedaan als iets normaals
Zo heeft het gebrek aan interesse voor pijn tijdens de menstruatie, en de ervaringen van vrouwen in het algemeen, bijvoorbeeld geleid tot de onwetendheid rondom de ziekte endometriose.
Hevige menstruatiekrampen zijn namelijk een symptoom van de pijnlijke baarmoeder-aandoening endometriose. Aangezien artsen deze pijn niet serieus nemen duurt het gemiddeld wel zeven tot tien jaar voordat vrouwen de diagnose krijgen. Dit terwijl endometriose bij wel een op de tien vrouwen voorkomt. Dat zijn dus zeven tot tien jaren met elke maand hele hevige pijn die niet serieus wordt genomen en waar geen remedie voor lijkt te zijn.
Tips op het internet, maar waarom neemt de huisarts je niet gewoon serieus?
Een ander voorbeeld van genormaliseerde pijn bij vrouwen is de mammografie. Dit is een methode die wordt ingezet bij onderzoek naar borstkanker, waarbij de borsten één voor één tussen compressieplaten worden gelegd. Dit klinkt pijnlijk, en is het ook. Sommige vrouwen krijgen grote blauwe plekken over hun borsten of hebben nog wekenlang na de mammografie last. Toch zwijgen ze vaak over deze pijn, omdat hen wordt verteld dat het er nu eenmaal bij hoort.
Bevolkingsonderzoek Borstkanker stelt op de website dat een mammografie slechts onaangenaam is.
De man als blauwprint
Er is dus een tendens binnen de medische wereld om de pijn van vrouwen te normaliseren. Toine Lagro Janssen, de Nederlandse huisarts die al sinds de jaren 90 strijdt voor dit onderwerp, zegt dat dit komt omdat tot voor kort het vrouwenlichaam simpelweg nog gezien werd als een ‘kleine versie’ van het mannenlichaam.
Op de borsten en geslachtsorganen na zou het lichaam van een vrouw hetzelfde zijn als dat van een man, waardoor de man vaak als norm wordt gezien, maar niets is minder waar. Volgens Toine zou bij elk medisch onderzoek rekening moeten worden gehouden wie de patiënt is. Gender en sekse zijn daar een onderdeel van. “Dit thema wordt te vaak afgedaan als een ideologie, dat ondergraaft al het wetenschappelijk bewijs hier voor”, zegt ze in een interview met Rebelle.
De biologische verschillen tussen mannen en vrouwen, zoals hormonale invloeden, blijven hierdoor vaak onderbelicht. Dit heeft directe gevolgen: vrouwen ervaren bijvoorbeeld vaker ernstige bijwerkingen van medicijnen. Ze lopen zelfs 33 procent meer kans om door bijwerkingen van medicatie in het ziekenhuis terecht te komen.
Vooral in de hart- en vaatziekten zijn vrouwen ondervertegenwoordigt in wetenschappelijk onderzoek. Als gevolg hiervan lopen ze dubbel zo veel het risico om te overlijden aan een hartaanval dan mannen. Symptomen van een hartaanval zijn namelijk bij vrouwen anders dan bij mannen. Een hartaanval wordt daardoor minder snel herkend en dus minder snel behandeld.
Seksisme in de medische wereld
Het gebrek aan kennis over de vrouw en het vrouwelijk lichaam is een gevolg van seksisme, ook in de medische wereld. De tekortkomingen in de medische wereld zijn namelijk gegrond in het idee dat de belevingen van vrouwen niet belangrijk zijn.
Volgens een bevraging door Rebelle in 2023 krijgen vrouwen nog stelselmatig van doktoren te horen dat iets ‘tussen hun oren zit’ of dat het ‘stress is’. Een respondente vertelt: “Ik had ooit een enorme niercrisis en de huisarts zei me dat ik wellicht last had van mijn regels, terwijl ik die toen niet had.”
Veel vrouwen met chronische aandoeningen melden dat hun pijn vaak wordt genegeerd of toegeschreven aan psychologische oorzaken. Onderzoek toont aan dat vrouwen structureel minder serieus worden genomen wanneer zij klachten rapporteren over langdurige of onverklaarde pijn.
Helaas leeft het schadelijke stereotype van de hysterische vrouw nog steeds voort in onze maatschappij en zien we nu de gevolgen hiervan in onze gezondheidszorg. Gelukkig komen er steeds meer vrouwen in de medische wereld op voor sekse- en genderspecifieke geneeskunde en zien we meer bewustwording rondom pijn bij vrouwen.
En dan nog verder …
Het probleem reikt overigens verder dan alleen gender en sekse[1]. Zo scoort, volgens een rapport van Sciensano, de maternale en perinatale gezondheidszorg goed, maar is dit een stuk minder het geval bij vrouwen met een Marokkaanse, Sub-Saharisch Afrikaanse en Turkse nationaliteit. Uit een Brits onderzoek blijkt zelfs dat zwarte vrouwen vier keer meer risico lopen om te overlijden tijdens de zwangerschap of geboorte.
Er zijn nog weinig onderzoeken en cijfers bekend over vooroordelen en racisme in de gezondheidszorg, maar een lopend onderzoek van de UGent toont aan dat patiënten met een migratieachtergrond minder snel hulp krijgen op de spoeddiensten en langer moeten wachten op pijnstillers.
Bron: Vrouwen pikken het niet langer: “Waarom wordt onze pijn niet serieus genomen?” – DeWereldMorgen