Als mannen kinderen moesten baren, dan zouden we uitsterven. Klopt dat echt? Kunnen vrouwen echt beter tegen pijn, en zouden mannen nooit een bevalling aankunnen? NEMO Kennislink zocht het uit.
Deze lezersvraag is niet gemakkelijk om te beantwoorden. “Vrouwen ervaren gemiddeld eerder pijn dan mannen”, vertelt pijnonderzoeker Esmeralda Blaney Davidson van het Radboudumc. “Maar dat vrouwen een prikkel eerder als pijnlijk omschrijven, wil niet zeggen dat vrouwen minder goed tegen pijn kunnen.” Om verschillen in de pijnbeleving tussen mannen en vrouwen beter te begrijpen, is het goed om eerst te kijken naar wat pijn precies is.
Pijn is een complexe ervaring, waar veel meer bij komt kijken dan alleen een pijnlijke prikkel. Overal door je lichaam zitten zenuwuiteinden die weefselschade kunnen waarnemen. De sterkte van een pijnprikkel bepaalt samen met allerlei andere factoren hoeveel pijn je ervaart. Zoals je hormonen, eerdere ervaringen, maar ook denkbeelden vanuit de maatschappij.
Meer zenuwuiteinden
Om te beginnen zijn er biologische verschillen tussen mannen en vrouwen die zorgen voor een andere pijnbeleving. “We weten door onderzoek met hersenscans dat er bij mannen en vrouwen deels andere hersengebieden actief zijn bij pijnbeleving.” Ook werkt het hormoon testosteron beschermend tegen pijn, en daar hebben mannen meer van. Daarnaast hebben vrouwen mogelijk meer zenuwuiteinden die pijnprikkels kunnen waarnemen. Zo zagen Amerikaanse onderzoekers in een kleine studie dat vrouwen gemiddeld twee keer zoveel zenuwuiteinden in de huid bij de jukbeenderen hebben als mannen.
Vergelijk jouw pijnervaring niet zomaar met die van iemand anders
— Esmeralda Blaney Davidson
Ook de maatschappij draagt bij aan een verschillende pijnbeleving voor mannen en vrouwen. Het is volgens Blaney Davidson vaak geaccepteerd dat vrouwen laten zien wanneer zij pijn hebben. Terwijl dit voor mannen lang niet altijd het geval is. “Dat komt deels doordat ons dat zo is aangeleerd. Wanneer een jongen valt op het schoolplein, dan reageren veel mensen daar anders op dan wanneer een meisje valt.” Mogelijk komen mannen hierdoor – ook tijdens onderzoeken – minder snel uit voor hun pijn.
Het is volgens Blaney Davidson belangrijk om te onthouden dat het bij verschillen tussen mannen en vrouwen altijd gaat over gemiddelden. “Het is goed mogelijk dat je als vrouw een hogere pijngrens hebt dan een man.” Ook het soort pijn en eerdere ervaringen bepalen hoeveel pijn je voelt. “Zo kunnen vrouwen menstruatiepijn soms goed verdragen, omdat ze eraan gewend zijn geraakt. En hun lichaam weet dat deze krampen geen gevaar met zich meebrengen.”
Geen wedstrijd
En zouden mannen een bevalling aankunnen? Die vraag is volgens Blaney Davidson eigenlijk niet te onderzoeken. De situatie rondom een bevalling is onmogelijk na te bootsen. Vrouwen leven daar negen maanden naar toe. Bovendien staat daar vaak een enorme beloning tegenover: de komst van een baby. “Dat maakt in veel gevallen, maar zeker niet allemaal, dat vrouwen de pijn beter kunnen accepteren.” Maar ook hierbij geldt dat elke bevalling en daarmee elke pijnbeleving anders is. “Ook als één vrouw twee keer bevalt, kan het zijn dat ze de ene keer de pijn aankan en de andere keer zoveel pijn heeft dat ze een ruggenprik nodig heeft.”
Wel hebben Britse onderzoekers geprobeerd om de pijn van een bevalling te vergelijken met pijn die mannen ook hebben meegemaakt. Namelijk de scherpe pijn in de zij, die ontstaat als een niersteen de urineweg blokkeert (nierkolieken). Patiënten omschreven dit vaak als de ‘ergste pijn die ze ooit hebben meegemaakt’, wat ook vaak geldt voor vrouwen die een bevalling hebben meegemaakt. Een deel van de vrouwen vond de pijn van de nierkolieken erger, en een ander deel juist de bevalling. “Dit laat vooral zien dat elke situatie en pijnbeleving anders is.”
Pijn is geen wedstrijd, benadrukt Blaney Davidson. Pijn is een beschermingsmechanisme dat je waarschuwt voor gevaar. Een pijnbeleving is heel persoonlijk en afhankelijk van de omstandigheden. “Vergelijk jouw pijnervaring niet zomaar met die van iemand anders. Want je kunt nooit weten hoe diegene pijn ervaart.”